In May 2018, the Minister for Social Development announced the establishment of the Welfare Expert Advisory Group to undertake a broad-ranging review of the welfare system and advise the Government on the future of New Zealand’s welfare system. We have now considered how the welfare system could be changed to better meet the needs of New Zealanders now and in the future.

We took a participatory and independent approach and prioritised the experience of people who interact with the welfare system. Our advice takes the form of 42 key recommendations that enable the social security system to serve its most fundamental functions but to move beyond a ‘safety net’ to ‘whakamana tāngata’ – restoring dignity to people so they can participate meaningfully with their families and communities.

Ehara te pūnaha oranga o nāianei i te tino pūnaha tōtika mō ana mahi, me whakatāhuhu anō kia tika te tū

Te whāinga o te Ture mō te Oranga Pāpori o Aotearoa (New Zealand Social Security Act) he tāpae kī taurangi nā te kāwanatanga mō te tautoko ā-pūtea, ā-pāpori hoki mō te tangata kia whiwhi pūtea tōtika, kia tōtika te noho o te whānau i roto i te ora, ina hiahiatia. He huhua tonu ngā huarahi o ngā tāngata o Aotearoa i te ao nei, nā reira, kia pērā anō te matawhānui o tētahi pūnaha oranga mō rātou. He maha ngā āhuatanga e ngaua noatia nei e ngā tāngata o Aotearoa, pēnei i te ngaromanga o te tūranga mahi, te māuiui, te hauā, te mahuetanga o tētahi tokorua, ēnei mea katoa he mea e tika ana kia whiwhi pūtea āwhina kāwanatanga hei tautoko i a rātou me ō rātou whānau. Tērā anō ētahi atu tāngata o Aotearoa e tika ana kia āwhinatia rātou nā te mea nā te pāpaku o ngā utu ia wiki kāore e kaha ki te utu mō ngā mea tuatahi rawa pēnei i te whare noho, i te kai, i te kura me te mahi.

  
Ia tau, ia tau, neke atu i te 630,000 ngā tāngata ka whiwhi utunga mai i te pūnaha oranga.

Kei waho atu anō i tēnei rahi ngā kaumātua whiwhi penihana, me ērā ka whiwhi moni taurewa ākonga me ngā whiwhinga motuhake i te taha.

 
345,900 ngā whānau ka whiwhi i tētahi tāpiritanga tāke Working for Families.

Ko ētahi o ērā ka whiwhi i ngā tāpiritanga tāke ka whiwhi hoki i tētahi utunga mai i te pūnaha oranga. 

He nui noa atu te oranga pāpori i ngā utunga pēnihana noa iho ki te hunga kāore i te whai moni utu, kāore e taea e rātou te mahi rānei. Kei raro i tēnei karangatanga ngā utunga oranga ki ngā whānau, ki ngā ākonga, ki ngā mātāpuputu, me ērā atu tāngata mā roto i ngā tāpiritanga tāke, whakaaetanga moni, te penihana kaumātua, me ngā āwhina ki te rapu mahi. He mea whāngai tēnei pūnaha e ngā tāke, he mea tautoko hoki e te hapori. Nā reira ko tā tēnei pūnaha he whakaū i te noho pipiri o te katoa, me te āhei o ērā ka whiwhi pūtea āwhina kia whai wāhi ki te ao mahi, ki te akoranga, ki te manaakitanga, ki ngā mahi ohu rānei.

I whakatūria te pūnaha oranga o nāianei i tētahi ao kē noa atu, ā, kua kore anō e hāngai ki ngā hiahia o te hunga e tika ana kia tautokona. Kua whakaurua e ngā kāwanatanga o tau kē te tini o ngā panonitanga ki te pūnaha, me te aha, kua puea ake ētahi āhuatanga i āta wawatatia me ētahi kāore i hiahiatia.

Kei te whakaae te katoa, tōna tatanga nei, he hīrawerawe he rīraparapa ngā penihana me ngā tāpiritanga tāke o nāianei. Nā te pāpaku rawa o te tautoko ā-pūtea i te tangata kua ngaua noatia te tini o ngā tāngata o Aotearoa e te rawakore kino. Kua tae te wā kia whakatāhuhutia anō i runga i te kamakama. He pīkauranga nui tēnei nā te mea he rahi ngā raruraru, he matatini te pūnaha. 

Mā ā mātou tohutohu e tārei kahupapa hōu mō te oranga pāpori, e whakapiki te whakapono ki te pūnaha, arā, i raro i te whakahau kia whakamana tāngata ā tātou mahi, kia noho tika te tangata i tēnei ao. Mā te whai i tēnei huarahi e whakapiki ngā hua mā ngāi Māori me ērā e tino pāngia ana i raro i te pūnaha o nāianei.

Me whakahohoro Te Manatū Whakahiato Ora i āna tahuritanga ki te whakaū i te ahurea o ngā tāngata o Te Moana-nui-a-Kiwa, kia tino awhitia ngā hapori o te Moana-nui-a-Kiwa i Aotearoa.

He mea nui kia whakaae te pūnaha oranga pāpori e hiahia ana te nuinga o ngā tāngata o Aotearoa kia whakauru, kia whai wāhi, kia āwhina, kia mahi hoki i ngā mahi e tika ana mō ō rātou hapori. Kei tā mātou whāinga, mātāpono me ngā uara mō te pūnaha, whakaatatia ai tēnei momo ao.

Kei tōna manawa, me āta manaaki tēnei mea te tangata.

1 Kei waho kē ngā Pūtea Kaumatua, te Penihana mō ngā Morehu o te Pakanga, ngā Penihana Pakanga, me te Pūnaha Tautoko Ākonga i te aronga o te Rōpū Mātanga Tohutohu mō Te Oranga Tangata. Tirohia te Rārangi Mahi i Tāpiritanga B mō te pūrongo katoa.